امید سریری عکاس جوان مشهدی در اولین نمایشگاه انفرادی خود با عنوان «بعد از صداها» تعدادی از تک عکس ها و چند مجموعه عکس خود را که در پنج سال اخیر عکاسی کرده است، ارائه کرد.
طبیعت بی جان، مکان های متروک، فضاهای بدون نام و شناسه؛ عناصر تکرار شدنی و مشترک عکس های امید سریری هستند و از ورای این موضوعات است که می توان گرایشات و علائق عکاس را مورد بازخوانی قرار داد.
رویکردی که امید سریری نسبت به ثبت این فضاها در پیش گرفته بیش و پیش از هر چیز رویه ای کارتوگرافیک(۱) است. این روند بی شباهت نیست به سنت سفرهای عکاسی که با هدف نمایش ایدئولوژی خاص عکاس نسبت به مکان ها در قرن نوزده رواج داشت. این جا نیز در عکس های امید سریری پرهیز آگاهانه ای از شاعرانگی دیده می شود. او در ترکیب ها و زبان بصری عکس هایش از هر گونه برانگیختن احساس به جهت ایجاد ترنم و لذت های بصری صرف جلوگیری می کند و به تحمیل عقیده خاص خود در مورد مکان هایی که به ثبت آن ها پرداخته، اصرار می ورزد: مثلا تمام عکس هایی که جرثقیل های غول پیکر بر شهر حقیر و خرد سایه انداخته اند و به همان اندازه هیبتناک اند که آنتن های تلویزیونی بر پیکره نحیف ساختمانی با نقوش سنتی.
بخش قابل توجهی از عکس های نمایشگاه به نمایش این تضادهای فرهنگی می پردازند و شهرسازی بیرحمانه را مورد نقد قرار می دهند.
همین کانسپت در عکس های طبیعت بیجان و چشم اندازهای طبیعی عکاس نیز تکرار می شود. در هر دوی این دسته بندی ها عکاس به حضور حداقلی و کوچک موضوعی مدفون شده در تلنبار مدرنیته تاکید می کند و با لحنی آرام و بدون هیاهو می کوشد تلنگری بر احساس مخاطب وارد کند: مثلا خالی ماندن دو صندلی پشت پرده ای ضخیم: این تصویر به خاطر ترکیب نامانوس و پنهان کننده اش گزنده است همان قدر که مدفون شدن پرتره سنگی متوفی در انبوه برف، یا به جای ماندن پرتره ای قدیمی بر دیوار خانه ای خالی از سکنه. و یا حتی حضور معصومانه حیوانات در جلوی قاب و پرسه گردی بی هدف آن ها در پرسپکتیوی مخوف از ساخت و ساز شهر، و البته پر رنگ تر از همه این ها تصویر نمادین صندلی خالی و پرتره سیاه قلم شده مردی در یک مغازه ویران!

همه این ها نشانگان امید سریری برای نقد موجودیت اجتماعی فضاهایی است که سال هاست مشغول ثبت آن ها است. رویه ای که هوشمندانه در فضاهای مستند عکاس نیز رسوخ کرده است. مثل تصویر ژیلبر گارسنی (۲) عکاس از پیرمردی در حال عبور که سایه های خشن درخت ها آرامش قراردادی کاراکتر کهنسال را خدشه دار می کند.

یا تصویر گریزان رهگذران از مقابل مغازه ای تعطیل: این تصویر از زیباترین ثبت های امید سریری است. در این تصویر همه رهگذران در حال پوشاندن و مخفی کردن خود هستند؛ چه خانم های چادرپوش و چه مردی که در مرکز کادر در حال عبور است و این رفتار تیپیک، وجهی نمادین به خود گرفته است.

به این ترتیب عکس های امید سریری به دل مشغولی ها و دغدغه های زیست محیطی عکاس می پردازند و با کنار زدن سنت رایج «منظره زیبا» (۳)که نزدیک به یک قرن است در عکاسی طرفداران خاص خود را دارد به ثبت مکان های عاری از جذابیت می پردازد؛ یعنی همان الگویی که در آثار و تفکر عکاسانی چون لوییس بالتز(۴) و رابرت آدامز (۵)می بینیم که از این بابت باید به تفاوت های ماهوی چنین چشم اندازهایی با آن چه تا قبل از نیمه دوم قرن گذشته به عنوان منظره شهری عنوان می شد، توجه کرد.
مستند سازی اشیاء از دیگر دغدغه های تصویری عکاس است که در فضای اثبات گرایانه آثار تجلی می یابند و شاید بهترین مصداق آن، عکس پیرزن و کودک در حیاط به همراه توپ پلاستیکی در میان آن دو باشد. توپ در این میان به عنوان حدفاصل دنیای کهنسالی و کودکی قرار گرفته و حضوری مقتدرانه دارد. از مصادیق دیگر چنین نگاهی باید به اشیای صنعتی، کوره ها، کولرهای گازی و… اشاره کرد که ظاهرا امید سریری با تاکید بر آن ها به عنوان یک «ابژه» در پی نقد تکثر این اشیاء در زندگی معاصر است.

از حیث ساختار بصری و گاه شناسی آن چه در این نمایشگاه به چشم می آید نگاه فرمالیستی و تقلیل گرایانه ای است که توامان به دو جریان عکاسی آبستره و مینیمال تعلق دارند.
پرهیز از واقع گرایی در مناظر شهری عکاس که تجلی این نگاه را در نوع ویرایش عکس ها و استفاده از افکت فیلترهای رنگی در عکاسی سیاه و سفید می بینیم یکی از شواهدی است که وجه آبستره آثار را متمایز می کند.
همچنین استفاده همیشگی از آسمان های پر از تضاد، سایه های تند، توجه به اشکال هندسی، خطوط و سطوح متقارن در عکس ها خصیصه های کوبیستی زیادی را ایجاد کرده که همان شالوده عکاسی آبستره هستند.
ویرایش نرم افزاری و تراز فنی عکس‌های این نمایشگاه بر عهده دکتر نعما محمدیان روشن بود؛ استاد فرهیخته و سرمایه گرانی که حضورش در عکاسی خراسان (و ایران) موجب برکات زیادی است.
امید سریری پس از سال ها تجربه و ممارست، شرکت در دوره ها و کارگاه های آموزشی در اقصی نقاط ایران، حضور و درخشش در جشنواره های داخلی و مهم تر از همه این ها تداوم کار عکاسانه در این سال ها اولین نمایشگاه انفرادی خویش را برپا می کند و نگاه آراسته، منظم و قاعده مندی را از خود به نمایش می گذارد.
——————————————————————————————————————————————————————–
پی نوشتها:
(۱): شیوه‌ای که مربوط به نقشه کشی است و معمولا دل مشغولی‌های جغرافیای محیط، معماری ساختمان‌ها، و چیدمان محیط زیست آدمی در آن نقش دارد.
(۲): عکاس معاصر فرانسوی: متولد ۱۹۲۹
(۳): امری که با عکاسی گروه اف ۶۴ و توسط انسل آدامز رواج پیدا کرد
(۴): عکاس معاصر آمریکایی: متولد ۱۹۴۵
(۵): عکاس معاصر آمریکایی: متولد ۱۹۳۷